Dobra diagnoza to podstawa dobrego leczenia. Oczywiście odpowiedzialnie postawić ją może jedynie specjalista, ale warto znać podstawowy opis symptomów, które powinny niepokoić. W każdej chorobie – także łuszczycy.
Zatem zacznijmy od podstaw. W początkowej fazie łuszczycy pojawiają się małe, czerwone, dobrze odgraniczone plamki, które wkrótce pokrywa srebrzysta łuska. Typowe dla zmian łuszczycowych będą takie obszary ciała jak łokcie, kolana, okolica krzyżowa kręgosłupa, fałd międzypośladkowy, skóra owłosiona głowy. Mówimy wtedy o łuszczycy zwyczajnej.
Istnieje również tzw. postać wysiewna, czy też kropelkowata gdzie zmiany dominują na tułowiu w postaci punkcikowatych, kroplowatych ognisk rumieniowych pokrytych łuską.
Kolejną odmianą jest postać plackowata, również pokrywająca tułów. Zmiany w przebiegu choroby pojawiają się również na paznokciach.
Istnieje kilka cech, które pomagają rozpoznać chorobę:
- Objaw „świecy” – zdrapywane z ogniska chorobowego łuski odpadają jak drobne płatki, które przypominają wosk zdrapywany ze świecy.
- Objaw ostatniego małego płatka skóry – pod ostatnim płatkiem naskórka skóra staje się cienka, przeświecająca i wilgotna.
- Objaw Auspitza – naczynia krwionośne skóry są umieszczone bardzo płytko w miejscu zmienionym chorobowo, co daje punkcikowate krwawienie po usunięciu ostatniej łuski.
- Objaw Kobnera – uraz prawidłowej skóry u pacjentka z łuszczyca, np. zadrapanie, przecięcie, otarcie spowoduje, ze za kilka dni w tym miejscu pojawią się zmiany łuszczycowe.
- Naparstkowanie – mikroskopijne wgłębienia w płytce paznokciowej.
- Plamy olejowe – podpaznokciowe ogniska łuszczycy przeświecające przez płytkę paznokcia jako żółtobrązowe plamy.
Czasami zmianom skórnym towarzyszą również dolegliwości stawowe. W takich przypadkach pacjenci powinni być przebadani przez reumatologów w kierunku łuszczycowego zapalenia stawów.
To podstawy, ale pamiętajmy, że nie wszystkie choroby skóry przebiegające z łuszczeniem są łuszczycą. Ważna jest lokalizacja i charakter zmian, czyli tzw. obraz kliniczny. W wątpliwych przypadkach można wykonać badanie histopatologiczne, czyli pobrać wycinek zmienionej chorobowo skóry i ocenić go pod mikroskopem.
Skoro już znamy pierwsze objawy, warto też byśmy odpowiedzieli na kilka podstawowych pytań, jakie często padają, gdy zastanawiamy się nad objawami, które nas dotykają.
Czy łuszczyca swędzi?
Świąd nie jest dominującym objawem łuszczycy. Wielu pacjentów w ogóle nie podaje takiego problemu. Jeśli świąd występuje, to najczęściej dotyczy zmian na tułowiu. Im większe obszary ciała pokryte zmianami, tym świąd może być bardziej dokuczliwy. Szczególną odmianą przebiegającą ze świądem jest tzw. postać wyprzeniowa. Dotyczy to okolic, gdzie skóra przylega do skóry, czyli w bruździe międzypośladkowej, pachwinach, pachach, pępku, okolicy podsutkowej oraz genitalnej.
Czy łuszczyca jest dziedziczna?
Tak, łuszczyca jest dziedziczna. Nie znaczy to jednak, że każde dziecko osoby chorej na łuszczycę będzie cierpiało na tę chorobę. Dziedziczenie łuszczycy jest bowiem wieloczynnikowe i wielogenowe. Nie ma jednego genu odpowiadającego za występowanie choroby. Tych genów jest bardzo dużo. Ponadto wiele chorych ma jeden z tzw. genów łuszczycowych, albo kilka, ale nigdy nie rozwija się u nich choroba. Świadczy to o wpływaniu innych genów, a także czynników środowiskowych na ujawnienie się choroby. Ryzyko zachorowania w rodzinie zdrowej wynosi 1-2%, gdy choruje jedno z rodziców 10-20%, gdy choroba dotyczy obojga rodziców ryzyko zachorowania wzrasta do 50-70%. Ponadto łuszczycę można podzielić na dwa typy:
- Typ I rozwija się przed 40 rokiem życia i jest to typ dziedziczny, związany z układem HLA (human leukocyte antygen).
- Typ II dotyczy pacjentów z początkiem choroby po 40 roku życia, bez rodzinnej skłonności do jej występowania.
Czy łuszczyca boli?
Zarówno ból jak i świąd to odczucia bardzo subiektywne. Zasadniczo jednak postać zwykła łuszczycy nie boli. Łokcie, kolana oraz skóra owłosiona głowy pokryte grubą, nawarstwioną łuską nie powinny boleć. Pewien dyskomfort, w postaci pieczenia, pojawić się może po zastosowaniu preparatów usuwających łuskę. Pod łuską znajduje się skóra, która jest objęta procesem zapalnym. Zbyt agresywne preparaty keratolityczne mogą powodować nadmierne uszkodzenie skóry i z tym związane dolegliwości bólowe. Dlatego bardzo ważny jest dobór odpowiednich maści i kremów zarówno w fazie usuwania łuski, jak i tych do redukcji stanu zapalnego.
Zmiany łuszczycowe na stopach i dłoniach to dobrze przylegające, odgraniczone od skóry zdrowej żółte łuski. Często towarzyszą im bolesne pęknięcia wzdłuż naturalnych linii.
Jeśli zmiany dotyczą dużych obszarów ciała (jak np. w erytrodermii, gdzie mamy do czynienia ze zlewnym stanem zapalnym całego ciała), pacjent może odczuwać złe samopoczucie, ból, nadmierną tkliwość chorych obszarów skóry.
Specjalna postać łuszczycy jak uogólniona postać krostkowa (von Zumbusch) rozpoczyna się gorączką i złym samopoczuciem. Po tych objawach następuje gwałtowny rozwój rumieniowych plam z mikroskopijnymi krostkami pokrywającymi całe ciało. Pacjent czuje się ciężko chory. Dochodzi do zaburzeń równowagi elektrolitowej i białkowej, które prowadzą do odwodnienia organizmu. Chorzy są bardziej podatni na infekcje. Na szczęście ta postać łuszczycy jest bardzo rzadka.
Czy łuszczyca jest zaraźliwa?
Łuszczyca nie jest chorobą zakaźną. Pacjent ze zmianami łuszczycowymi w żaden sposób nie stanowi zagrożenia dla niechorujących. Zarówno osoby z najbliższego otoczenia chorego, jak i spotykane przypadkowo nie są narażone na zachorowanie. Pływanie w jednym basenie, relaks w jacuzzi czy witanie się z osobą chorą nie przenosi choroby. Ważna jest świadomość tego zagadnienia, gdyż właśnie choroba dla niektórych osób stanowi potężne źródło stresów i obniża ich jakość życia. Chorzy na łuszczycę obawiają się reakcji innych. Właściwe podejście do chorych na łuszczycę i ich akceptacja ułatwia wychodzenie z choroby. Dobrze jest mieć to na uwadze.